Het ‘aude goet’ Broekhoven strekte zich oorspronkelijk uit van Broekhoven in Tilburg in het noorden tot Baarschot in het zuiden en omvatte behalve Broekhoven ook Biest-Houtakker, Westerwijk (‘de Westrik’), Haghorst en Diessen. Tot het uitgestrekte ‘oude goet’ hoorden een mansio, huis of hof, al dan niet omringd door een wal of gracht en verbonden met een of meer aangrenzende hoeven. Het bijbehorende land wordt omschreven als zaailand van 7 mud rogge en 7 bunder wei.
Dit ‘Aude Goet’ was
en bleef steeds eigen bezit van de familie Bac en later van de familie Van
Broechoven. Het was dus geen leen. Het is ook nooit aan de Hertog van Brabant
overgedragen. De mansio groeide later uiteindelijk uit tot een omwaterd kasteel
dat tot in de 16e eeuw eigendom bleef van het nageslacht van Wouter
(jammer genoeg niet van onze rechtstreekse familielijn; maar van de rijke
tak!). Die lijn heet dan inmiddels geruime tijd Van Broechoven. Het kasteel
stond ongeveer op de plaats van het huidige Elisabethziekenhuis in Tilburg. In
het kohier van de honderdste penning van 1569 wordt Huis Broekhoven, duidelijk
omschreven als: “een steenen huys, brauwhuys, stallingen, poorte ende andere
zijne toebehoorten in alder vuegen
zoe tselve met hove ende boomgarden omgraven ende omwatert is”. In juni 1581
werd kasteel Broekhoven door de Staatse troepen belegerd en volledig verwoest. Terug
naar Wouter Bac van Baescot. Met wie hij getrouwd was, weet ik helaas niet. Eén
genealoog spreekt op het internet van “van Goerle”. Maar zonder bewijs. Geen
mij bekende bron geeft daar tot nu toe het antwoord op. Wel weet ik dat Wouter
4 zonen had: Willem, Johannes, Gerardus en Henricus en ook nog twee dochters,
Luytgardis en Katharina. Hij sterft in elk geval na 27 december 1309, want op
die datum draagt Wouter zelf de oude goederen van Broechoven (‘Antiqua Bona’
genoemd in akten), over aan zijn oudste zoon Willem.
(Bronnen:
-Mansio komt van het
latijnse mansus. Afhankelijk van het plaatselijk landmatenstelsel heeft de
mansus
een oppervlakte tussen de 10 à 15 hectare. Een mansus
omvatte zoveel land als de mansionarius en zijn familia kon bewerken. (uit nl.wikipedia.org/wiki/mansus).
-Schepenen van
Oisterwijk, (1309, 27 december). Overdracht ‘Antiqua Bona Broechoven’.
Afschrift: Abdij Tongerlo, Cart. A fol.
201v-201r,(14e eeuw, naar het origineel). (Camps 808)
-Kaart van Tilburg
1890, Hendrik Verhees (via Hans van Broekhoven).