We hebben
een hele drukke week achter de rug. Het lijkt wel, dat het, -als je met
pensioen bent-, drukker is dan in je normale werkzame leven. Deze week was het
echt raak. We hadden twee medische afspraken, de gebruikelijke twee keer fysio
per week en de dagelijkse hometrainsessies thuis om op te starten en in de running
te blijven en nog een aantal andere afspraken. Volgende week staan weer twee
medische afspraken gepland. Hopelijk kunnen we dan weer wat makkelijker ademhalen.
En er is nog een gezellig etentje in het vooruitzicht op zondag 2 november bij
een van onze schildervrienden. De ouderdom komt met gebreken, zeggen ze wel
eens. Niet te hopen, dat de partijen die aan de zorg willen morrelen, de macht
kunnen grijpen woensdag. Dan zouden we mogelijk straatarm kunnen worden.
Stadsrecht
Als je zo
eens op een rustige middag wat zit te grasdunen, dan kom je toch af en toe
iets aardigs tegen. Zoals een oorkonde van 21 september 1213. Ik vond hem in
het Oorkondenboek van Holland en Zeeland op bladzijde 511 tot en met 513. Nu is
dat allemaal in het latijn, en ik lees liever Nederlands. Gelukkig heeft Ton
Kappelhoff de oorkonden van west Brabant van 709 tot 1475 voor ons op een rij
gezet. Ik vond het bij ‘Academia’ op het internet. Voor de liefhebbers:
stadsrecht
Geertruidenberg : Graaf Willem van Holland oorkondt dat hij aan de inwoners van
Geertruidenberg enige voorrechten geeft. Over vererving dat het erfgoed aan de
naaste bloedverwant toevalt. Bij een veldtocht van de graaf doen zij mee met een heenreis en een
terugreis. Zij zullen het land van de graaf verdedigen. Als de graaf gevangen
wordt genomen betalen zij 100 schellingen. Evenveel als zijn zoon ridder wordt
en zijn dochter een huwelijk sluit. Afgezien daarvan zijn zij vrij van elke heffing. Binnen het rechtsgebied van de
graaf betalen zij tol zowel binnen als buiten de mark. Jaarlijks zijn er drie
markten in juli, oktober en november. Vervolgens staat er een bepaling over een
boete van 100 schellingen. Een beladen kar betaalt aan tol 4 penningen. Volgt
een reeks van tarieven in de tol. Iedere hoeve (‘mansus’) binnen de vrijheid
met uitzondering van die van schepenen, betaalt aan de graaf 6 penningen aan
cijns op St. Lambertus. Als iemand zonder erfgenamen overlijdt en zijn goederen
na één jaar en één dag nog niet zijn opgeëist, dan worden zij toevertrouwd aan
een betrouwbaar iemand en zullen zij verhuurd worden. Dat behoeſt
een schepenvonnis. Het bos tussen
Oosterhout en Steelo (‘Scheulo’) komt de poorters toe. Zo ook het woud
(‘nemus’) tussen Steelo en ‘Schauthese’. Deze bossen met inbegrip van de
weidegronden. (Bij Steelo gaat mij enkel een lampje branden dat het wellicht
‘Steelhoven’ moet zijn. Schauthese kan ik voorlopig nog niet thuisbrengen). In
elk geval staat hij dat aan hen af. Van de geïnde boeten gaat twee derde naar
de graaf en een derde naar de stad. Hij
stelt die van 's-Hertogenbosch vrij van tol, die van Geertruidenberg zijn ook
vrij van tol. Wie met zijn waren naar markten in Holland gaat, mag dat dat
vrijelijk doen. Zo staat er onder meer
in de oorkonde. Getuigen bij dat illustere moment zijn: Hugo van Voorne,
Boudewijn van Altena, Jan van Heusden (‘Husdan’), Gerard van Wieldrecht, Hugo
van Strijen (‘Striene’), Dirk ‘Duch’(?), Willem van Teylingen, Godschalk voogd
van Veen (‘Vene’), Godfried, voogd van Baarle (‘Barle’), Jan van Gilze
(‘Gilsen’) en verschillende anderen. Tot zo ver fragmenten uit de oorkonde. Bij
Museum de Roos op de Markt in Geertruidenberg kan je kennis nemen van de
roemruchte oude tijden van de vestingstad.
Geertruidenberg
kreeg als eerste stadsrechten van het graafschap Holland. Dit gaf de stad het
recht op een eigen bestuur, een markt en verdedigingsmuren. Geertruidenberg was
belangrijk in het Graafschap Holland, mede door haar strategische ligging aan
vaarroutes. Dordrecht zou stadsrechten in 1220 hebben gekregen en wordt door
sommigen ook als de oudste stad van Holland beschouwd. Helaas de rechten van
Geertruidenberg zijn ouder.
Jammer dat
Graaf Willen van Holland er in de oorkonde niet bij heeft vermeld, dat deze
stadsrechten eerder zijn dan de rechten van Dordrecht………
Pa
Mijn vader
wordt voor mij zondag 108, uiteraard enkel in mijn herinnering. Ik haalde een
foto uit het archief, waarop hij tijdens de vakantie in 1970 in onze
bungalowtent met mijn draagbare radio in de hand naar de Tour de France zit te
luisteren. Ik heb die radio nog bewaard: merk Clarville, zelf verdiend met lege
flessen sorteren bij de VéGé wat staat voor VErkoop GEmeenschap, die in 1938
opgericht werd door Theo Albada Jelgersma in Breda. Mijn vader werd geboren in
2017 op 26 oktober. Zoals jullie zonder twijfel zullen weten, stierf hij veel
te jong al op 4 februari 1972. Ik was toen net een half jaartje 20 jaar en
kreeg op dezelfde leeftijd waarop hij stierf in 2004 twee hartinfarcten. Ik
mocht blijven leven na een uren durende open hartoperatie in ‘de Klokkenberg’
in Breda, waar 6 omleidingen werden gemaakt. Ik denk nog vaak aan mijn vader. Het
slijt met de jaren, zeggen ze wel eens. Vergeet het maar gerust….
Even…
We hebben
in elk geval vanavond nog een gezellig uitje voor de boeg. Ronald is jarig
geweest en we gaan als schoonouders en ouders op de koffie. Even gezellig
ertussenuit. We hebben hem op de dag zelf uiteraard digitaal al gefeliciteerd. Oh ja, let erop dat de klok vannacht een uur achteruit gaat...
(Bron:
familiearchief f. van son; www.academia edu; 1213, 21 september (OBHZ, I, nr.
334, OBNBdig, OBNB II, B 21).