Borgbrief en bestedelingen

Neef Adriaen Wouter van Son geboren op 22 augustus 1733, kleinzoon van Geerit Jansen van Son en Geertruy Brock, wilde in 1771 eindelijk wel eens trouwen met zijn vriendin Anneke Alewijns. Maar zij was geen Gilzese! Zij werd op 16 augustus 1746 geboren in Goirle. Vanuit Goirle werd de borgbrief op 4 maart 1771 aan het bestuur van Gilze afgegeven. Toen mocht Anna Alewijns bij haar vriend in Gilze gaan wonen. Waarom al die rompslomp? Simpel! Niemand wilde voor de kosten opdraaien, als Anna tot armoede zou vervallen. In de 18e en het begin van de 19e eeuw moest je een borgbrief of akte van indemniteit hebben, als je in een ander dorp wilde vestigen. 
De instantie die deze borgbrief of akte verstrekte, gaf hiermee een garantie dat het onderhoud van de betrokkene voor rekening kwam van de borgsteller, in het geval zo iemand armlastig werd. De verzorgingstaat bestond nog niet. Echte uitkeringen evenmin. Door slechte oogsten en rampen als brand en oorlogsgeweld was het mogelijk dat er plotseling een beroep gedaan moest worden op het armbestuur, de zogenaamde Heilige Geesttafel. Zo’n brief was dus eigenlijk een soort verzekering dat de gemeente niet zelf zou moeten opdraaien voor de kosten in geval van armoede. 
Voor Adriaan en zijn vrouw is dat niet nodig gebleken. Zij zijn niet tot de bedelstaf geraakt. In tegendeel. Ze hadden net zoals Antonie van Son en Anneke Loijmans ‘bestedelingen’.
Als je bestedelingen hebt, betekent dat, dat er mensen ter verzorging aan jou zijn toevertrouwd. In de praktijk betekende het, dat je werk te verrichten had. Zo kwam je aan goedkope helpende handen, alleen tegen kost en inwoning. Antoni had in 1761 als bestedelinge Cornelia van Alphen die van elders kwam. In 1764 waren Hendrien van Gils en Adriaentie Bastiaensen bij hem aan de slag, in 1765 Leendert Ermen, 1778 Adriaan van Riel en in 1782 Cornelia van Gils. Al die bestedelingen waren van de ‘Armen van Gilze’, een soort Armenzorg in die tijd. In 1783 is Michiel Clement Claessen bestedeling. Hij is afkomstig van elders. Denken wij nieuw te zijn met iets terug doen voor een uitkering of kost en inwoning……
 (Bron:
 Administratief archief Tilburg 1387-1810, inventarisnr. 0003 nr. vv 139 pag. 50v. Borgbrieven). 
Bestedelingen: verklaring in Van Dam’s Middelnederlands Woordenboek.
illustratie: fragment akte van idemniteit uit Oosterhout voor Pieter van Zon, zijn vrouw Maria Broekhoven en hun dochtertje.