Het blijft
interessant voor mij, onderzoek naar mijn voorouderfamilie. Ik pik er deze week weer een
periode uit: de tijd rond de Vrede van Munster, die een einde maakt aan de 80-jarige
Oorlog. Voor de Van Sons, die katholiek zijn, is het dan al een tijdje doffe
ellende. Het geloof was verboden, pastoors waren gevlucht of ondergedoken.
In
die tijd leefden mijn voorouders Jan Jansen van Son, zijn vrouw Wouterken
Cornelissen en de kinderen, onder wie voorouder Gerit. Bang als ze waren voor
hun zielenheil, hadden ze er heel wat voor over om de zondagsmis bij te wonen,
maar hoe en waar? Ze moesten ervoor “een uur gaans” vanuit Goirle naar
Nieuwkerk of Steenvoirt. Daar hadden de katholieken net voorbij de grenspaal een
kerk gebouwd in de Spaanse, katholieke enclave in het door Staatse protestanten
bezet gebied. Daarbij bleef het niet. Al in het najaar van 1639 trokken veel
parochianen vanuit de regio Tilburg ook naar Alphen om er hun kinderen te laten
dopen bij pastoor Wichmans van de Abdij van Tongerlo en koster Guillelmus
Theodorus van Son, of in gewone mensentaal Willem Dirk! De angst zat er goed
in. Zat het allemaal wel snor met hun eeuwig leven? Het doopsel werd zelfs soms
aangevuld met exorcisme, bij dopelingen aan wie koster Van Son een nooddoop had
toegediend. Hij was immers geen priester... Tussen 1641 en 1643
werden ook in Loon op Zand ongeveer 200 kinderen uit Tilburg en omgeving
gedoopt. Ook daar werd ‘voor de zekerheid’
een aantal kinderen opnieuw gedoopt, omdat een vroedvrouw een nooddoop
had toegediend.
Op het Poppelse deel van Steenvoort kwam met geld van parochianen de grenskerk tot
stand, die met Allerheiligen (1 november) van 1650 plechtig in gebruik werd genomen. Deze week dus 368 jaar geleden! Volgens een
mededeling uit 1663 van pastoor
Van Dijck was de plaats waar nu de kerk stond, voorheen “een plaats waar wolven
en serpenten woonden”. Hij deed er dus kennelijk graag nog een schepje bovenop
om de parochianen nog meer de stuipen op het lijf te jagen....
De wekelijkse stoet van gelovigen naar de kerk in Steenvoort leidde tot ergernis bij de gereformeerde
overheid. De pastoor ging echter
onverstoorbaar verder en liet er een pastorie tevens herberg bouwen; “een nyen
huijs te stellen met eene camer daer aen voorsien met twee beddesteden ende dat
op onsen gront omtrent de nyeuwe kerck van dije van Tilborch, ter plaetse
genoempt dye Coeijweijde langs de straete, met verstande ende conditie dat de
voorseijde camer altijt sal wesen ende blijven tot gerieff ende gebruijck van de
heer pastoirs ende capellaenen van Tilborch”. Pas na enkele decennia werd het
wat gemakkelijker. Zowel in Goirle als Gilze, waar onze voorouders toen
inmiddels woonden, kwam er toestemming om in hun eigen dorp een schuurkerk te bouwen. In de jaren zestig van die zeventiende eeuw was het hard werken voor
de agrarische bevolking. De dorpelingen hadden
grote moeite om de eindjes aan elkaar te knopen. Zelfs gebruik van schrale
heidegebieden was nodig om het hoofd boven water te houden. In 1670 schrijft Jacob
van Oudenhoven over Goirle:“de woeste heijden sijn mede wel schrael ende magher,
maer geven noch eenighe nutticheijdt voor de inwoonders. Sij weijden daer op
haere schapen ende halen hare beijen daer mede haer voetsel. De vlagghen die
sij daer van halen ghebruijcken sij ten deele tot haren brandt ende ten deele
om daer magher landt mede vet te maecken als het tot assen verbrandt of tot
messe verrot is”. Tot slot: in de archieven van Poppel vond ik ‘Jan van Son op den Steenvoirt’ en zijn vrouw
Mechtildis de Bruyn, die in 1701 trouwen.“Beide afkomstig van elders”. Op 11
juli wordt hun tweeling Liesbeth en Jacobus er gedoopt. Liesbeth overlijdt
overigens al dezelfde dag. De kindersterfte was groot. Hun broertjes Petrus,
Cornelis en Michael worden er ook gedoopt.
En dan heb ik het nog niet eens gehad over diverse besmettelijke ziekten
die eind 16e en zowat de hele 17e eeuw deze regio teisterde. Ome
Geraert van Son kwam zelfs om bij de Pestepidemie van 1668. Het blijft interessant om de
geschiedenis van mijn familie te onderzoeken. Maar wél met bewijzen.
Het wordt een mooi boek....
(Bron: familiearchief
f.vam Son;
-Illustratie; 1716.
Schuurkerk op Nieuwkerk (nl. de Koeweide). Linksonder de schuurkerk, ‘St. Jans
Nieuw Kerck “staende onder brabant op Coninck boeijem” ; de site van de tijdmachine tilburg. nl ;
-Regionaal Archief
Tilburg, ‘De Vyer Heertganghen’Goirle, Jacob van Oudenhoven 1670.
-Grenskapellen, (Tilburg, l963), l24-l25; Dom. De Jong. R.A. Antwerpen,
Gemeentearchief Poppel, nr. 2, 9
november 1671).
-Regionaal Archief
Tilburg, Schepenbank Tilburg en Goirle 1604, protocollen en minuten van
allerhande akten 256R Arch.nr. 14, deelnr. 346.
-http://www.tijdmachinetilburg.nl/detailview.aspx?id=186
Geen opmerkingen:
Een reactie posten